Autor: Gastiz
martes, 13 de marzo de 2007
Sección: Escritos antiguos
Información publicada por: Gastiz
Mostrado 20.156 veces.


Ir a los comentarios

Elorrio, 1053

Se muestra un documento de donación del monasterio de Barria de Elorrio, del año 1053. De interés por su onomástica antigua y porque muestra la aspiración en Bizkaia, perdida posteriormente.

Introducción

A propósito de la discusión menor en Iruña-Veleia 3 sobre el tema de la aspiración en territorio al sur de los Pirineos, no queda de menos traer a colación un testimonio que se suma al ya mencionado de la Reja de San Millán del año 1025, que nombra un gran número de pueblos alaveses, principalmente de su zona central.

El documento que se presenta a continuación es vizcaíno, datado el año 1053, conocido mediante una copia facsimilar realizada en 1542. La transcripción se ha tomado del trabajo de Alfonso Irigoyen en “Las lenguas de los vizcaínos: Antroponimia y toponimia medievales” de 1984. Se ha tomado la reproducción que se publicó con motivo de la muerte del autor, el documento se encuentra transcrito en las páginas 391-392. El texto hace referencia a la donación del monasterio de Barria (San Agustín de Etxebarria) en Elorrio.

Además de la presencia de la aspiración, hay elementos suficientes que hicieron que el texto fuera comentado, además de Irigoien por Mitxelena, entre otros. Sus aportaciones irán apareciendo en las próximas fechas.

Transcripción del documento

Ego Munio Sançiç, comite, et uxor mea comitissa d[o]m[n]a Legu[n]tia posuim[us] ecl[esi]a quod dicitur monasterio Uarria, que hauitent in ea monacos, et fratres uel sorores...
Et dedimus hereditates, terras et mançanares, agros et campos, siue montes etfontes et pasturas et terminos, id [e]st de Olabeeçahar usq[ue] ad illu[m] pontem quod dicitur Markoçubi, et quomodo currit riguu[m] quod dicitur Çumelhegi usq[ue] ad monasteriu[m] q[ou]d dicitur Memaia, et ad illu[m] riguu[m] quod descendit iuxta Harhegi. Et de alia parte de Legeriano usq[ue] ad riguu[m] q[ou]d dicitur Itur lax o[m]nia ipsa ualle...
Ego comitissa domina Leguntia... donaui ad illu[m] monasteriu[m] in uilla q[ou]d dicitur Garaio duas sernas, una[m] de dextera parte de Ecl[esi]a noua, et alia ad sinistra parte. Et quatuor bustos de uakas, vnu[m] ex ipsis bustis misit senior Lupe Ahoçtarreç pro anima[m] sua[m]. Et Albaro Albaroç darroita o[m]nia sua hereditate. Et similiter Munio Ossandoç de Arroita posuit o[m]nia hereditate. Et Nunuto Miotaco aduna cu(m) uxor sua Urrana Uitacoç o[m]nia hereditate. Et Sancio Telluç de Olhabeeçahar quinta parte et media de sua hereditate. Et suu[m] filiu[m] Munio Sançiç posuit suam ratione[m].
Et ego comite Munio Sançiç aduna cu[m] uxor mea comitissa dom[n]a Leguntia et aduna quantos sunt rouorata in ista scedula donauim[us] ad illos s[an]c[t]os qui ibidem sunt recondite, id [e]st, s[an]c[t]i I[o]h[a]nnis ap[o]st[o]li et s[an]c[t]i Tome ap[o]st[o]li uel s[an]c[t]i Agustini ep[i]sc[o]pi, et in alia eclesia deorsu[m] sunt recondite, id est s[an]c[t]e Marie uirginis et s[an]c[t]i Mikael arc[an]g[e]li siue santa Marina uirginis... tota ista dona. Et posuit de vnu[m] molinu[m] de media parte senior Munio Sançiç q[uo]d uocatur in comentio pro sua anima.
Gundesalbu Albaroç et suo filio fidiatores. Lope Garçiç c[on]f[irmat]. Eneco Lupiç de Laçkanu c[on]f[irmat]. Gomiç Fortuniç de Formaiçtegi c[on]f[irmat]. Nunuso Narriateç de Lohinaç c[on]f[irmat]. Açenari Momeç de Açubarro c[on]f[irmat]. Et suo germano Gideri Momeç d[e] Ankelu c[on]f[irmat]. Sancio Nunusoç de Aberanka c[on]f[irmat]. Tellu Nunnusoiç de Arratia c[on]f[irmat]. Açenari Sansoiç de Iuarra c[on]f[irmat]. Açenari Sansoiç de Berrio c[on]f[irmat].

Al fechar el documento se menciona también a Garsia ep[iscopu]s Alauensis siue in Uiçkahia, comite Munio Sançiç in Turanko.


No hay imágenes relacionadas.

Comentarios

Tijera Pulsa este icono si opinas que la información está fuera de lugar, no tiene rigor o es de nulo interés.
Tu único clic no la borarrá, pero contribuirá a que la sabiduría del grupo pueda funcionar correctamente.


  1. #1 Gastiz 26 de mar. 2007

    En cuanto a la antroponimia, hay una cumplida muestra de nombres usuales de la Bizkaia del siglo 11. Comenzado por orden alfabético, el primero es Albaro Albaroç darroita, nombre de origen germánico y amplia difusión en la península ibérica.
    Hay tres Azenari (Açenari Momeç de Açubarro, Açenari Sansoiç de Iuarra y Açenari Sansoiç de Berrio), nombre procedente del latín Asinarius ‘asnero’, uno de tantos nomen humilitatis, con evolución vasca, aunque no falta la nasal intervocálica.
    Eneco Lupiç de Laçkanu, muestra el común Eneko, de ene ‘mi’ más el sufijo hipocorístico -ko. El nombre tuvo cierta difusión en la península, que ha llegado hasta nuestros días como Iñigo, con evolución romance.
    Garsia ep[iscopu]s Alauensis, uno de los nombre vascos más difundidos, actualmente funciona como apellido.
    Gideri Momeç d[e] Ankelu. Nombre de origen germánico, también se conoce la variante con sorda inicial.
    Gomiç Fortuniç de Formaiçtegi, como el anterior, es de origen germánico, en castellano es bien conocido por el apellido Gómez, habiendo desaparecido del uso como nombre.
    Gundesalbu Albaroç, otro más de origen germánico, más conocida es la variante Gonzalo, que en euskera ha dado lugar al apellido Unzalu, ya que se perdió hace siglos su uso como nombre.
    Lope (Lope Garçiç) y Lupe (Lupe Ahoçtarreç) nombres de origen latino, Lupe parece mostrar un vocalismo más conservador. En euskera Lope es la forma más común que ha dado paso a un buen número de derivados.
    Munio aparece dos veces (Munio Sançiç y Munio Ossandoç de Arroita), de origen posiblemente prerromano, es otro de los nombres que se repiten bastante en la antroponimia medieval, ha dejado, entre otros NL, los conocidos Muniain, Munain en la toponimia navarra y alavesa.
    Derivados de Nunu, forma vasca de Nuño, son Nunuso Narriateç de Lohinaç y Nunuto Miotaco, con los sufijos -so y -to.
    De Sancho tenemos Sancio Telluç de Olhabeeçahar y Sancio Nunusoç de Aberanka, la forma vasca usual es Antso, con disimilación de las silbantes.
    Tellu Nunnusoiç de Arratia, de posible origen germánico, es también conocida en el País Vasco la variante Telu, con paso de -ll- a -l-, como es normal en palabras de cierta antigüedad.
    Sólo hay dos nombres de mujer, Leguntia y Urrana. Del primero parece seguro un origen germánico, de acuerdo con Cossue: Leodegundia, Ledegundia, Lidegundia, Leegundia; f, g, 2; En: TC, TS; [Leode + gunthi] (en http://www.celtiberia.net/articulo.asp?id=1670).
    Urrana Uitacoç, en cambio, parece ser un derivado de urre ‘oro’, con el sufijo -na femenino de -no, común en la onomástica vasca. El nombre más conocido de los derivados a partir de urre es Urraka, con -ka, femenino de -ko, presente en uno de los nombres de esta lista, Eneko. Tendría un significado similar a los conocidos Auria de origen latino.

  2. Hay 1 comentarios.
    1

Si te registras como usuario, podrás añadir comentarios a este artículo.

Volver arriba