Autor: Onnega
viernes, 23 de mayo de 2008
Sección: Toponimia
Información publicada por: Onnega
Mostrado 50.482 veces.


Ir a los comentarios

Cuatro carros en Os Coruxos

Encaje de camariñas e hilvanes varios sobre derivados romances de QUADR- y QUART-

1. CARROFEITO

Almeida Fernandes y Cabeza
Quiles proponen para la toponimia Carro(s) o Carrofeito… una base prerromana
KAR-, “piedra”. El compuesto Carrofeito sería para este último autor una
formación híbrida en la que interviene el latín fractum (> freito / freto),
“roto”.

La etimología más verosímil,
sin embargo, y a la vista del siguiente ejemplo, parece apuntar hacia un
compuesto de origen latino QUADRUM FICTUM, QUADRUM FRACTUM.

“et de alia pars del quadru fictu de suma Ripiella usque
ad illo quadro fictu a la lacuna ad illo orto, de illo fictu de illo orto usque
ad illos quadros qui sunt fictos in campo. Ipsos fictos sunt rubios antiquos”,
994, Cardeña (CORDE).

Aquí el significado de QUADRUM es “hito, mojón, piedra de
forma cuadrada”, aunque encontraremos derivados romances de las bases QUADR- y
QUART- con otras acepciones que veremos más adelante.

Mientras en el documento de 994 se usa todavía el término
original, en realidad ya se había producido la reducción KWA > KA. También
se consideró como heterosilábico el grupo DR, lo que produjo la asimilación de
la D, ahora en posición implosiva, a la vibrante siguiente -D/R- > RR,
KWADRO > KARRO:

“per
terminos de rio Couo et inde per pedra de Lubrizium. et inde per aqua de Nida. et
inde per ternum [abr. terminum]
de Carro Freito”, 936, Caaveiro (CODOLGA).

“aliam bogam [muga] ad illam pinnam rotundam extremum
salubrarem ex parte carro freto”, 1103, documento editado
por Ubieto Arteta (CORDE).

Un “carrofreito”: Menhir de Canto Hito 2 (Palencia)
fotografiado por Cromlech

Lo que complica un poco la etimología es la hominimia con
carro, “vehículo”. Resulta difícil dilucidar en estos documentos si se trata de
un puerto por donde pasaban carros o si es un puerto donde había menhires,
marcos de deslinde o miliarios: “et
inde per mamoa de
Coruiti et inde per castro Podamio et inde per porto de Carros”, 1157, Monfero (CODOLGA); “per
aquam de Homezyeyro ad supradictum marcum de Porto dos Carros”, 1232, Meira (CODOLGA).

Aprovechando el Ducange en
línea http://ducange.enc.sorbonne.fr/ cómodo para consultar cadenas fónicas,
veamos un momento las posibilidades del segmento QUART-, que evolutivamente se
comporta de la misma forma que QUADR-. Tomemos por ejemplo el término
QUARTAGIUM, “Quarta pars vel vindemiæ, vel aliarum rerum, quam sibi
contra jus asserebant domini feudales”, ¿no sería este impuesto abusivo lo que
acabaría generando el término gallego carraxe, “irritación, enojo”? La misma
evolución fónica QUART- > CARR- se registra en Italia, en toscano y sardo: quarra,
carra, medidas equivalentes a una cuarta parte de otra (1).

2. COURELA, COIRELA

El Padre Santa Rosa de Viterbo en el
siglo XVIII (Elucidário) supuso equivalentes courela y quadrela; Piel se suma a
esta idea y la hace extensiva a la medida para áridos quairam (medieval: quaira
de triigo) > queira, remitiendo estos términos al latín QUADRUS. Como
también se barajan propuestas prerromanas, Almeida propone para Courelha la
base indoeuropea KAR-, “piedra”, y queira se quiere retrotraer al árabe kayl,
parece necesaria una revisión del problema (2).

Courela en portugués es una “parcela
de terra cultivada, comprida e estreita” (3). Las primeras documentaciones del
término son tardías, hacia el siglo XIII, y predominan las formas quayrela y
coyrela con el sentido lato de parcela de tierra asignada:

“chantando vinhas e olivaaes e pomares
e rompendo [labrando] bem e fielmente cada huum as coyrelas que lhe forem assiinadas”,
siglo XIV (4).

En la toponimia asturiana se conserva mejor
el topónimo originario, Cuadriella: “En el año de 1307, para poblar el concejo
de Castropol se repartió el territorio en zonas llamadas quadriellas, que
fueron adjudicándose a las personas beneficiadas (5). García Arias en su web de
toponimia asturiana recoge la forma e insiste en este aspecto de la parcelación
(6).

El tipo de propiedad se denominaba
heredat de quadriela” en el Fuero de Cáceres, c 1234-1275 (CORDE), y en
principio comenzó siendo un terreno que otorgaban los cuadrilleros (jefes de
una compañía militar) a un soldado como recompensa por la conquista de un
territorio (7).

La evolución fonética en portugués
pasa por la vocalización de la d en posición implosiva CADRELLA > CAIRELA, “no
Castelo duas Quayrelas”, 1274 (8), siendo posterior la forma coirela (hacia el
siglo XIV) y la forma alternante courela más tardía, hacia el XV: “huum lagar
d’azeite com todas suas casas e com quatro courellas de ollivaaes”, 1440 (9).

El documento siguiente garantiza
completamente la equivalencia, pues la pone de manifiesto al hacer constar el
término original en su título “De quartello terre…” y en el cuerpo el
evolucionado “quarrellum terre, qui est in capite ville sancti Georgii, super
viam que ducit Marcillei” (10). El país vecino habría utilizado también una
fracción ¼ para sus parcelaciones. Étimo,
por cierto, que a la vista de lo expuesto me parece mucho más apropiado para cortello
(cuadra) < quartellum, que la propuesta que lo considera diminutivo del
latín cohortem > corte.

3. CORUXO

Los cruces de dos vías principales, o
el lugar de donde salen cuatro caminos a las afueras de un asentamiento,
recibían en latín el nombre de QUADRUVIUM, que ha proporcionado resultados
romances en toponimia como Carrouge (Suiza), Carouge (Suiza, med. Carrogium
1248), Codroip (Friul, Italia), Corrubio (Verona, Italia), KARUBIUM (640) / QUAROBIE (1181) / QUAROBIO (1224) en
diversos testimonios medievales de nuestros vecinos franceses, y un interesante
“Usque ad carrubeolum S. Andreæ, per quem descenditur ad Quardam” (Ducange,
entrada QUARDA, v. también Ducange, entrada QUARROGIUM, “Quadrivium
significatur, a veteri Gallico Quarouge
et Quarroge”).

En relación con los quadruvios cabe
destacar que Segismundo, rey de los burgundios fue coronado en uno en 516:
“Sigismundus apud Genavensem urbem villa
Quadruvio jussu patris sublimatur in regnum”. También que, aunque es un
hecho bien conocido, la Iglesia condenaba los cultos paganos que tenían lugar
en ellos: “si ad fontes vel ad cancellos
in quadruvio vel ad arbores vota redderit aut sacrificium obtulerit [...], V
annos poeniteat et eleemosynam” (POENITENTIALE HUBERTENSE).

Aquí, en la
península, se hace extraño que no haya dejado rastro con la red viaria romana
que hubo. Pienso que cuando menos el frecuente topónimo Coruxo / Corujo, y
derivados (Coruxeiras), más que hacer referencia a lugares donde se pueden
encontrar lechuzas, serían formas provenientes del latín QUADRUVIUM. Así, en un
documento de 1698 se especifica que el Coruxo vigués está en, o forma, un
pasaje: “en el Pasaje de Corujo, qe. es enel trno. de la Villade Bigo”.

La evolución es de lo más sencilla, en primer lugar
recordemos cómo QUADRAGESIMA > CORESMA en gallego-portugués, lo que apoya
sin lugar a dudas el paso KWADR- > COR-. La cadena fónica siguiente -UUIU(M)
evoluciona consonantizando la wau (-UBIO) o consonantizando la yod (-UGIO >
-UXO / -UJO), igual que en ARAUgIO >
ARAUXO / ARAUJO.

Pero lo
cierto es que nada garantiza esta hipótesis, pues los documentos antiguos
presentan la forma ya evolucionada: Corugium, Corugiario desde el siglo XI.
Sería conveniente el auxilio de la arqueología para confirmarla. En Asturias: Las
Curuxas, Curuxes, La Curuxona, Curuxeo, El Curuxíu, La Curuxera.

En la zona arabizada de la península encontramos el
topónimo Garroba, Garrobo y diminutivos (Garrovillas, Garrovilla), no sería la
primera vez que un hito del paisaje se transforma en un fruto (cfr. mamblilla,
“túmulo” > mambrilla > Membrilla / Membrilleja). Una somera revisión de
la situación de Garrovillas de Alconétar, la Garrovilla de Badajoz y el Garrobo
sevillano, en puntos importantes de la calzada romana, sugiere que estos
topónimos son deformación por influjo árabe de un antiguo *CARROVIA / *CARROVIO.
En Suiza (11) los avatares de algún quadruvium fueron exactamente igual que en
España: uno de ellos se denominaba Quatruvium villa, Carrho o villa Carro en
1195, y el autor añade que “il peut aussi s´agir du carre, meinier”; otro figura como
Quarrouiz o Quarroggi en el siglo XIV y en el emblema de la villa se ha decido
plasmar un algorrobo, por motivos obvios, y sin mediación árabe.

La entrada del Ducange QUARROGIUM remite al final a un “Carrouellum”,
diminutivo como el que señalamos antes (carrubeolum), documentado en 1766 por
Pierre Carpentier, lamentablemente no está completa esta sección del
vocabulario. Aún así parece pertinente reconsiderar topónimos como Carroviejo y
Carraovejas, a pesar de las varias homonimias que plantean, con carro <
QUADRUM (menhir, mojón), y con carro / carra abreviatura de carrera (camino),
tan frecuente en la toponimia peninsular.

Otra posible evolución de QUADRUVIUM podría ser el
curioso Covarrubias, tal vez formado sobre una forma bajolatina *QUADRU+VIAS
> KWARRUBIAS --> COVARRUBIAS por etimología popular. El afán del hablante por encajar formas
opacas en su lengua provocaría que lo que se entendía como sustantivo (cova /
cueva) se pluralizase para concordar con lo que parecía el adjetivo “rubias”,
de ahí que en algunos documentos figure como “cueuas rubias” o “Cobasrrubias”
(CORDE). La situación del lugar, en zona de calzada romana (12), podría señalar
un importante nudo de comunicaciones que habría aprovechado un antiguo camino
bordeado, como es usual, por túmulos o “mamblas”:

- “donamus tibi filia nostra Urraca in donis Covarruvias cum suis terminis, videlicet de Semitario antiquo, de
Manoblas”, 978 (CORDE)

-“Cofasrubias cum terminis suis, videlicet, de valle de
Area usque ubi descendit in flumine Aslanza; et de alia parte: de semitario
antiquo de Mamlas”, 972 (CORDE)

Por lo menos tenemos un caso seguro en Fuentelcesped
(Burgos): “dixo que sabia el que Fuenteçesped que tenia terminos e que el iria
amojonar por donde ivan otros tiempos, los quales eran estos: el primero
mojon de Xoquera a la Boca de Corrubio e alli señalo este testigo un mojon por
mandado del dicho alcalde e dende que iva a otro mojon que llaman las Peñueelas
e dende iva el valle arriba derecho a Colladillo de Valdecorrubio
”, 1326
(CORDE).

4. CORRUPIA

Para la fiera corrupia Eladio Rodríguez sugirió una
etimología a base de correr y pie; en esto último no estaba muy desencaminado
porque, llegados a este punto, no nos costará adivinar que la frase “fiera
corrupia” no es otra cosa que la versión romance del taxón medieval bestia
cuadrupeda
, palabreja que por incomprensible no hizo más que disparar la
imaginación de la gente generando un ser imaginario y terrible.

-----------------------------

(1) En sardo logudorés kárra, karrítta
y en campidanés kwárra, “medida de capacidad para cereales etc igual a
25 litros; en toscano antiguo quarra ‘una medida equivalente a la cuarta
parte de una onza’. ML Wagner, La lingua sarda, 1950, disponible en http://www.sardegnacultura.it/documenti/7_4_20060330171122.pdf

(2) L Seabra Lopes: “Sistemas legais
de medidas de peso e capacidade, do Condado Portucalense ao século XVI”, Portugalia, XXIV, 2003, pg. 113-164.
Disponible en http://ler.letras.up.pt/uploads/ficheiros/3876.pdf

(3) MJ Sánchez Fernández: “Apuntes para la descripción
del español hablado en Olivenza”, 1997, en http://paseovirtual.iespana.es/congreso/olivenza2.pdf

(4) Saúl António Gomes: “Um manuscrito iluminado
alcobacense trecentista: o “Caderno dos Forais” do Couto”, en http://ler.letras.up.pt/uploads/ficheiros/4442.pdf

(5) JJ Pardo y Pérez-Sanjulián: “San Esteban de Piantón,
A Veiga, en las tierras del Eo al Navia. II”, 2007, en http://www.riadeleo.com/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=45

(6) JL García Arias, http://mas.lne.es/toponimia/index.php?leer=62

(7) Para más detalles
sobre este sistema de reparto de tierras: JF Powers, Townsmen and Soldiers: “The
Interaction of Urban and Military Organization in the Militias of Mediaeval
Castile”, Speculum, Vol. 46, No. 4 (Oct., 1971), pg. 641-655. También
disponible en http://libro.uca.edu/socwar/sw4.htm

(8) Inventário
dos bens de reguengo que o mosteiro de Santa Eufémia possui em Carapito,
documento 61 de los recogidos en http://pisapapeis.no.sapo.pt/TeseMest_PDF/MJHR_2EdFin.pdf

(9)
Documento 2 del apéndice documental del trabajo de MJ Azevedo Santos, “O
Azeite e a vida do homem medieval”, en http://ler.letras.up.pt/uploads/ficheiros/4432.pdf

(10) Cartulaire de l'abbaye de Saint-Père de
Chartres, documento LXXX.

(11) H Suter: “Noms de lieux de Suisse
Romande, entrada Carrouge, en http://henrysuter.ch/glossaires/toponymes.html

(12) Véanse datos sobre el puente romano de
Tordomar y el paso de la calzada por Barbadillo, entre los cuales se sitúa
Covarrubias, en el trabajo “La via romana Ab Asturicam per Cantabriam
Caesarugustam a su paso por la ribera burgalesa”, de R y JJ Calvo Pérez, en Cuadernos del Salegar, nº 38, 2003,
disponible en http://mimosa.cnice.mecd.es/~jcalvo10/Textos-CdS/38-La%20calzada%20romana.pdf

Escribe aquí el segundo bloque de texto de tu artículo


No hay imágenes relacionadas.

Comentarios

Tijera Pulsa este icono si opinas que la información está fuera de lugar, no tiene rigor o es de nulo interés.
Tu único clic no la borarrá, pero contribuirá a que la sabiduría del grupo pueda funcionar correctamente.


  1. #1 Cossue 26 de mayo de 2008

    Perdón. Donde dije (ubi dixi) "De quartellu, y asumiendo quart- > cor-,  lo esperable sería **cortello.", quería decir que en gallego, lo esperable de la evolución de quartellu sería **cortelo, y no cortello, con simplificación de la lateral geminada.



    De petru(m) > pedro > pero, tan frecuente en la baja edad media. Y suponiendo una evolución a la celta-p, podríamos hacer petru < kwetru, pero creo que la proposición está cerca de lo herético, Crougin...


    Estoy alucinando con la posibilidad de que los cruceiros sean precristianos y no sólo cristianización de cultos paganos. Ya en De Correctione Rusticorum se quejaba San Martín de Braga de aquellos cristianos que habiendo renunciado a los "demonios" encendían velas junto a árboles, piedras, fuentes o cruces de caminos ("Nam ad petras et ad arbores et ad fontes et per trivia cereolos incendere, quid est aliud nisi cultura diaboli?") También dice que a Mercurio (otro demonio, que en la Galia se correspondía con Lug, y que está también muy presente en la epigrafía de la Gallaecia) otros le hacían sacrificios formando montones de piedras en los cruces de caminos: "Alius deinde daemon Mercurium se appellare voluit, qui fuit omnis furti et fraudis dolosus inventor; cui homines cupidi quasi deo lucri, in quadriviis transeuntes, iactatis lapidibus acervos petrarum pro sacrificio reddunt."

  2. #2 Onnega 26 de mayo de 2008

    Pero que yo sepa aquí no se han encontrado cruces de piedra precristianas, así que no sé qué aplicación pueden tener esos textos en la Península. Bueno, a lo mejor alguna sí hay: Cristo da Faladoira. Si hubiese habido, para mí serían indicadores del camino, como los inukshuk de los inuit. De todas formas, poner cruces en los cruces no me tiene pinta de costumbre cristiana.
    También suponiendo un ie. KWATRU, "piedra cuadrada" > PATRU, de donde "padrón". Pudo haber sido un préstamo de una lengua celta P al latín, y de ahí entrar en la Península. Otra herejía más.

  3. #3 Anfus 26 de mayo de 2008

    Hola, excelente artículo.


    Recordé, con todo esto, cierto epígrafe tratado por Rosa BRAÑAS en "Indíxenas e Romanos na Galicia Céltica" que registra el antropónimo CAELEO CADROIOLONIS F., y acerca el cual dice: "Caidrolonis lembra o segundo termo do teónimo galo composto BELATUCADROS, formado sobre un tema *KATROS, de *KAT- "loitar", conveniente a unha divinidade guerreira como esta, (Galés CADR (KATRO) "forte", a.bret. CADR "fermoso": ALBERTOS.


    Y me preguntaba ¿existirá alguna relación entre este CADROIOLONIS con lo que tratáis aquí? ¿sería análogo en su medida un PADROILONIS? ¿o serán cosas distintas, sin relación etimológica? pues *Kat *katros "luchar" "fuerte" "fermoso" no parecería tener relación por lo menos directa con el KAWTR, Patron,(Onnega), el KWADRO :CARRO kwadro:kwatro:katro (Crougintoudadigo), o  el qudriviis (Cossue) que relacionáis por lo visto a cruces, de caminos, a Pedro, Padrón etc. ¿o quizás si?, ¿Un "Patrón" como "Fuerte"? ¿Un Cadroiolonis "Fuerte, Luchador" que se erige o proclama como tal en la Piedra Onphalos del Centro, donde convergen, confluyen los caminos ... 


    Rosa BRAÑAS, considera además el frecuente en el occ. ibero CATURONUS derivado de CATURO, considerado por P. LAPESA forma hipocorística del celta CATURIX (*kat "lucha" + *rix "rey"). Saludos.

  4. #4 Cossue 27 de mayo de 2008

    Voy de memoria, pero creo que Prósper prefiere interpretarlo como un compuesto posesivo proto-céltico *Kadro-yolo- ''brillante, luminoso-pradera'' "(El que tiene) Brillantes/Hermosas Praderas", que puede sonar a cachondeo pero tiene paralelos en otros nombres celtas e indoeuropeos. Otra opción puede ser PIE *Katro-yalo- "(El que tiene) Ansias de Batalla", que suena bien, pero requiere que [tr] > [dr] ya en aquel momento. Onnega, anathema maranatha ;-)

  5. #5 crougintoudadigo 27 de mayo de 2008

    Nos gustan las brillantes, luminosas y felices praderas de su cara Prosperidad... Si son de prad


    Salud y Gloria nuestros druidas caros


    Veras, carísimo Cossue, apenadas te dicen nuestras paredrías, en una sola voz, que quien se nos estudiaba este tema desde hace unos años, el egregio indoeuropeista Eulogio Losada Badía, hace dos semanas nos lo llevó a la tumba la Parca y cayó para siempre, nuestro alto amigo como un milenario roble abatido por la implacable brosa.


    Pide Crougintoudadigo que si teneis oportunidad vuestras caridades, miréis los papeles que, demostrando que ambos eran una misma cosa y desentrañando los mecanismos y sutilezas, publicó Eulogio sobre el paráclito Juan y sobre Jano. Rompiendo el hilo del enredo, Eulogio nos mostró en ese artículo como un sistema puede absorber al otro, sin que nadie se de cuenta, embelesando al encoro donde nacen las mismas cobras...


     Piensa nuestro paredros que si tuvieseis oportunidad y tiempo, de ver y de disfrutar, de ese trabajo, entonces, también deplorarías Ah!, Druidas caros, sin duda, a presa da implacable Parca por silenciármonos ao caro Eulogio.


    Y mientras imaginando al caro Eulogio tratando de tú a tú del tema que nos ocupa,  en las mismas puertas del Ávalon cristiano, con el ceciegaeco y chosco San Pedro se consuela nuestro paredros “mucho me temo”- le dice Crougintoudadigo-, “que antes de entrarse a platicarnos con San Pedro más se nos andará, al menos por un tiempo, sendo Eulogio, de bellas mozas, en su juventud, de cabalgada con Rhiannon, sabendomos os galegos abofé e ciencia certa que de mortos recuperamos os trinta anos, compridos.


    Así mientras nuestro caro paredros, se andaba en el voluntario miniexilio de Celtiberia, alejado de paternalismos, matando el tiempo en corregirse unos papeles que le andan en prensa sobre religión, viendo lo cuatrero que se venia el asunto que os traíais entre manos, y pues que mors rapit nos sicut nos rapiniamus mortem, os saca el tema Petreo Crougintoudadigo, para honrar a Eulogio,  y por eso os lo cuento, -aunque en ellos, en los papeles de mi caro paredros, nihil obstat- cara Onnega y caro Cossue, el vos consta e vos fai constar, que da por bien empleadas todas vuestras benditas herejías:


    Ora  "suponiendo una evolución a la celta-p, podríamos hacer petru < kwetru, pero creo que la proposición está cerca de lo herético, Crougin..."


    Y orando, e impetramos el perdón del cielo, puensa Crougintoudadigo que sin lo herético, previamente estimulado por nuestro paredros, que es complice de nuestro caro Cossue, más herético se le podría resultar a la Santa Católica Romana y Apostólica  iglesia de otro modo  - y no mediándonos en lo etimológico del pleito San Isidoro,  San Bascuas o San Villar-. Hay algo más católico, apostólico y romano, que el  desentrañar, nos xérmolos do  Catecismo Romano o bieito texto, e si non é Bieito é Benedicto,  que interpolado en el sagrado Evangelio, base de la infalibilidad de nuestra iglesia, sólido pilar del sumo santo y venerable pontífice, pilar de nuestra firme e inquebrantable Fe o apostol Apostol nos testa: "Pedro tu eres Piedra y sobre esta piedra edificaré mi iglesia"


    Y si Piedra eres no escondas la mano, y si piedra eres de la piedra no reniegues aunque te cante el gallo, que la  facies herética de la cara Onnega se deviene ortodoxa, cuando nos ella dice "También suponiendo un ie. KWATRU, "piedra cuadrada" > PATRU, de donde "padrón".  Pudo haber sido un préstamo de una lengua celta P al latín, y de ahí entrar en la Península. Otra herejía más"


    KWATRU, "piedra cuadrada" > PATRU, de donde "padrón


    Ita ut Patronum Statuit, por la memoria de Eulogio, Claro está que los cruceiros vienen despues. El Cruceiro sacraliza otras cosas que había antes en las encrucijadas. Porque no duden, que antes en las encrucijadas había otras cosas. Había amilladoiros o cairns, había hermatenas como el de Amorín, y entre otras cosas, las cuadrifaces esas que se miren por el camino que se miren siempre se ven como de triple faz (como los alados toros de Nínive de sir Austin Henry Layard que tienen una patita de más. Vamos que tienen cinco patas para que se note que solo tienen cuatro) pero esa es otra historia. “Y no les cuentes más” –dice nuestro paredros- “a los caros druidas que se aburren”.


    Salud y Gloria


     


    P. D.


    Sobre los cruceiros, sus caridades se habrían quedado encantados de haber visitado la catedral en tiempo y forma, hace diez o doce años. Entonces exponían sobre una mesa ateigada de reliquias, una misteriosa y bella pieza de cuarenta o cincuenta centímetros de altura (hablo de recuerdos) esa pieza granítica, muy tosca de labra, muy fina de grano, muy antigua y primitiva,  tenía la forma de un obelsco pequeño, esbelto y de cuatro caras.  A su lado estaba otra pieza idéntica, el mismo grano, color y forma,  pero  esta pieza ya tenía una cruz.


     Y dice Crougintoudadigo que nuestro caro paredros, de verbo facil,  le contó algo de este cruceiro a cierto amigo suyo que trabajaba en el museo de la Catedral.  Y cree también que hubo una cierta remodelación y día y  lo cierto es que  nunca más volvimos a ver esas piezas expuestas. Pero las cosas quedan en la memoria piensa mi paredros que u hace años que no visita el museo catedralicio  y no sabe ya si ahora están o no están expuestas.


    Reiterando Salud y Gloria


    o verde y paradisíaco. Por ellas ande el caro Eulogio.

  6. #6 crougintoudadigo 27 de mayo de 2008

    Ahora Onnega seguro que con el contenido del precedente parágrafo, y con la vista puesta en el Hermatena de Amorín,  piensa nuestro paredros que ya se entiende mejor lo que tú pones, tan interesante. 


    aut comportasti in aggerem lapides, aut capitis ligaturas ad cruces quae in biviis ponuntur. No sé cómo traducir ahí "capitis", parece que la gente les colgaba ligaturas (amuletos con nudos) a las cruces de los cruces, valga la redundancia.



    -En otro penitencial: si quis edunt festiviatates in locis abhominatis, id est ad fonte aut ad abores aut ad cruses in quadrubio, duos annos penit.


    E non serán xa Onnega Cara, propio vocabulo, cruceiros, las cruces das encruceladas?


     


    Y de resultas de todo esto dice Crougintoudadigo ¿A que ya no parece tan disparatado suponer esa evolución a la celta -P   y hacer de petru < kwetru


    Pero si lo dice el Evangelio


    Pedro tú eres piedra


    Y sobre esa piedra edificaré mi iglesia.


    Palabra de Dios. Faltaría más.


    Salud y Gloria caros druidas que Crougintoudadigo y nuestro caros paredros nos vamos a misa.

  7. #7 Cossue 28 de mayo de 2008

    Bueno, no lo sé. Prósper en "Vascos, celtas e Indoeuropeos", pp. 205-206, trata el antropónimo. El elemento Cadr- lo encuentran en un epiteto británico de Marte, Belatucadro "Brillante en la Batalla", con alguna duda. El segundo elemento lo hace proceder de *yolo < *yalo "campo, villa", con ejemplos como MAROIALOS, VINDOIALOM... y encuentra un nombre galo que sería casi un sinónimo SVETIVS < *su-peityo "(El que tiene) Buena Pradera".


    Tal vez tener buenas, luminosas y húmedas praderas es importante para obtener buenas, rubias y gruesas vacas con las que hacer crecer sanos, sonrosados y altos meniños :-) Vamos, que a lo mejor el nombre es prosaico del todo, aunque es verdad que muchos nombres compuestos indoeuropeos casi parece que arrastraran una leyenda. Y si son nuestros nombres compuestos...

  8. #8 Onnega 03 de jun. 2008

    Suelto lastre variado sobre QUER, Belatucadros y El Cairo:

    No
    va a ser fácil saber el origen de Quer pues hay división de pareceres entre los
    que se inclinan por una base prerromana *KAR-, “piedra” y los que proponen el
    latín quadrum, “piedra cuadrada”.

    Para
    Gulsoy, en el diccionario de Corominas DECat, quer proviene de la raíz
    prerromana *CARIU, “roca, penyal”. Así se explican Queralbs, Dosquers, Queralt,
    Quermançó… Aunque para Quermançó Moreu-Rey dice que podríamos estar ante una
    “quarte mansione” o cuarta parada de una vía.

    Sobre
    Quiers, Kers o Querres en Francia dice J
    Lebeuf
    que cree que viene del latín quadrum, y se basa en el caso de Bellum
    quadrum (Belloquadrum / Bellicadrum) > Beaucair sur le Rhone. Aquí tenemos
    un caso claro de quadrum o cadrum > cair. Sobre este quadrum / cadrum, aún
    habría algo que decir, ¿podríamos estar ante un término común al latín y al
    celta? El teónimo Belatucadro se encuentra escrito de varias formas,
    Balatucairo, Blatucauro, con diversas vocalizaciones de la d que sugieren una
    evolución KAIR > KAER. Esta evolución coincide con los testimonios del
    bretón cair (s. IX) / kaer > ker, “recinto, villa” en bretón actual
    (Longnon: Les nomes de lieu de la France, 1973, pg. 314), pero como también tenemos
    una glosa del címrico cadr = decoreo, que se enlaza con el armoricano kaer,
    “hermoso”, es esta la que se usa para explicar el  epíteto de Marte Belatucadros 

    En
    catalán y en antiguo francés caire es una piedra que se ha trabajado de forma
    cuadrada, un marco, mojón o límite, de ahí también el significado de esquina,
    ángulo, y borde (catalán cairell). Proviene del latín quadrum. Variantes y
    derivados: carri, quer, charrier… V. por ejemplo Marcel Bénézit y Marcel Bonin,
    Les
    noms de lieu en bourbonnais
    .

    Pero
    en cambio el bretón CAIR / KAER / KER, “arista, borde de las piedras talladas
    de forma cuadrada, recinto, villa”, se prefiere hacer venir del céltico antes
    que del latín quadrum: v. carré en Dictionnàire
    du Patois Normand
    , de Edélestand Du Méril y Alfred Émile Sébastien Duméril.

    Finalmente: El Cairo. "Perveni ad
    Kadrum et Babyloniam, metropolim Aegypli, ubi est sedes soldani in uno castro
    pulcherrimo prope Kadrum" (Viaje de Guillaume Bolunzele a Tierra Santa, s. XIV).

  9. #9 crougintoudadigo 04 de jun. 2008

    Muy interesante todo lo que estais diciendo y lo que aporta jfca.



    En las encrucijadas, junto a los cuadrifaces, que explican el KWADRO, del que hablamos, estamos seguros de que se colocaban en época pagana en el mundo céltico algo parecido a los petos de ánimas


    Eran estos petos unas pequeñas casetas, generalmente de madera, excepcionalmente de piedra, en forma de casita u hornacina, en cuyo interior se colocaban  efigies de agentes psichopompos "Mercurio y Rosmerta", "Epona", " el caminante con su perro", etc.. Se conservan en la Galia no pocas, casi todas con la misma medida porque allí estaban hechas de piedra.


    Esas figuras se pueden ver en los catálogos de la Galia y de Germania de Esperandieu.


    Son los antepasados de nuestro petos de ánimas. En breve publica nuestro caro paredros, Andrés Pena,  un artículo de  la función de estos objetos, así como el tema de las cruces, que en el mundo celta y nórdico se inscriben en ruedas solares. Ese artículo es reelaboración de otro ya publicado en Celtiberia.


    “Nos petróglifos escandinavos ostentando soles con raios podomorfos, atopámonos representada unha idea parecida, precedendo e indicando o decadente sol, cuxos raios convértense en pés, pegadas que sinalan, como dicindo ‘seguídeme!’, o camiño aos barcos que cargados de almas parten en busca do paraíso, e aínda personificando non ao xeito clásico dun Caronte temoneiro do navío funerario, senón ao xeito do noso San Cristobo, solares psicopompos, axentes que camiñando lixeiros sobre o mar, sobresaíndo da auga case todo o seu corpo, portan sobre os seusombreiros os enchidos barcos de fervorosas almas ata o Paraiso.


    Green sinala unha expansión das representacións artísticas das rodas solares no rexistro arqueolóxico durante o Bronce Final, momento no que foron claramente ofrecidas aos ríos, colocadas sobre as tumbas ou presentadas en numerosos santuarios como o de época augustea e altoimperial de Villeneuve-au-Châtelot (Aube)124, aflorando alí moitas destas rodas do sol en prata e en bronce, ou no importante centro Borgoñón de culto, Alesia, onde posiblemente asociadas a un singular depósito votivo no que, de nove en nove, agrupábanse máis de douscentos potiños ou pequenas potas de barro cocido dentro do que puido ser un templo ou unha capela de madeira, saíron á luz numerosas miniaturas de rodas solares125. A miúdo é unha pequenez a que nos dá a chave.


    A estas representacións habería que sumar, como sinalaron D. F. Allen126 e Green, as rodas de carro que sen dúbida tamén teñen un carácter solar e a eventual grafía solar das rosáceas, dos trisqueis, dos círculos concéntricos, dos motivos decorativos figurando un ‘S’ na arte e nas moedas celtas. Tendo tamén sinalado como a armería celta decorábase cos motivos da roda solar, di Green: “both chariot-weels and sun-signs” -serían- “perhaps as apotropaic, good-luck talismans”127. Este tipo de rodas, como sinala Bascoy, elaborándose en Santo André de Teixido con faragulla de pan endurecida, foron moi populares fai corenta ou cincuenta anos en Galicia, utilizándose xunto a pequenas representacións de aves (as almiñas) para decorar o ramo dos romeiros, pero hoxe desapareceron xa”.


    123. A exhibición de numerosas representacións solares en Valcamónica foi salientada por Miranda Green "The Camunians linked the sun with fertility, with cults involving animals and the dead. The sun was venerated here from the later Neolithic and reached is apogee during  amornes were depictec ornamented with solar motifs" (GREEN 1995:164-165).


    124. J. PIETTE «Le Fanun da Villeneuve-au-Châtelot (Aube): État des recherches en 1979» in Memoires de la SociétéArchéologique Champenoise, vol. 2, 1981, pp. 367-375.


    125. GREEN 1995: 164.


    Unhas cruces e outras son cousas distintas. As cruces e cuñeiras demarcatorias, é crougintoudadiga opinión,  tamén son outra cousa, que hai que tratar por separado


    Salud y Gloria caros druidas y circunstantes


     


     


     

  10. #10 Anfus 04 de jun. 2008

    Hola, inda que o artigo trata máis ben da cuestión etimolóxica que rodea a certas encrucilladas, as notas que escolmo deseguido xiran en torno a aspectos etnográficos que tamén as afectan. Chamábame a atención o vencello entre a coruxa e os agoiros de morte, en ocasions estas coruxas son en realidade ananos que, adoitando fasquía de ave noitébrega, como moucho o coruxa, adícanse logo a agoirar mortes (Rodríguez González, 1958) 


    A Encrucillada establece, como a cruz, a conxunción entre os mundos de aquén e alén, sendo, aliás, zona basilar de troca de dirección na que danse cita os principios benéficos, maléficos e neutro (Cirlot, 1985)


    Como lugar simbólico de encontro entre dous mundos que reviste as características dun Centro do Mundo, maniféstanse nela seres sobrenaturáis: Xans, que poden predecir neste lugar a morte, ánimas, a Santa Compaña que convida aquí á cea ao transeunte, o Demo, que practica nelas a fornicación, bruxas, que igoal agreden ao camiñante, etc.


    É lugar utilizado para ritos de fecundación, nel déitanse as parellas estériles. Tamén lugar axeitado para certas curacións, suliñadamente dos miúdos, como o mal de ollo, pois a encrucillada e lugar privilexiado para a expulsión do Mal. Moitos son os ritos vencellados á encrucillada, por exemplo, se unha meiga chuchona está a zugar nun miudo, quéimanse nela cabelos do neno unha noite de lúa chea.


    En Arnoia para ceibar ao meniño do enganido o levan a unha encrucillada onde átano a unha cruz e, a primeira persoa que pase dáselle unha machada para cortar o liame, co cal o neno ficará san.


    O aire de encrucillada afecta aos nenos que tardan en andar. Para remedialo átanselle ao neno as pernas e lévase ás doce da noite a unha encrucillada onde pídeselle ao primeiro que pase que corte, cun coitelo, tesouras ou machado, os ligames que amarran ao rapaz, a fórmula é: Homiño que ves de ventura / desenquerquéllame esta criatura. Outrora tres Marías empregan unha palangana con auga e loureiro que ponse no lume e despóis déitase nunha encrucillada.


    A Encrucillada é tamén lugar maldito, ao aparecer nela os ruíns, os condenados ao Inferno. Para discernir de si o aparecido trátase dun ente infernal ou dunha ánima do purgatorio compre facer a sinal da cruz, ante o cal os condenados esváense, cousa que non acontece cás ánimas.


    Nas encrucilladas acéndese as fogueiras de san Xoan, como lugar de empate cos mortos. (Vitor Vaqueiro, 1998)


    Entre os celtas as Matres aparecen tamén como deusas de estes lugares (taboada Chivite, 1982)


    Os lares viáis son deuses dos camiños e dos mortos, tamén asociados ao mundo da noite, á maxia, a certos animáis como cans, cuio culto practicado nas encrucilladas é continuado en época sueva i etapas posteriores, entroncando con figuras míticas como o da Compaña. Outras figuras como as xacias e mouras tampouco explicarían a sua persistencia de non ter existido, como no caso dos lares, unha forte tradición indíxena galaica. (La Cultura Castreña.- Jose M. VAZQUEZ VARELA, Jose C. BERMEJO BARRERA)


    Na rede, facendo unha pescuda por encrucillada + sta. compaña, atopei algunha cousa que outra tamén que ven a confirmar a perspectiva da encrucillada, no seu estreito vencello á cruz, como Axis o Centro do Mundo.


    3.3.1.5.   Cruceiro de As Vaqueiras.
    Debaixo do Cruceiro está a cova de mouros. Dise que apareceu a Santa Compaña.
     
    Ante os cruceiros paran os cortexos fúnebres que se dirixen ó cemiterio e incluso se coloca o ataúde sobre unha mesa de pedra que algúns teñen; alí recítanse responsos.


    Noutras encrucilladas de camiños pode haber petos de ánimas, petos para as almas do purgatorio, formados por un retablo onde arden en chamas as almas do purgatorio, mentres a Virxe ou algún santo as vén sacar de alí cun escapulario ou cun cordón para que se agarren a el.


    A importancia das encrucilladas vén dada por se-lo lugar de encontro do outro mundo -ánimas , bruxas e demos- cos deste. Na encrucillada conflúen os camiños procedentes do mundo oculto/deshabitado e os do mundo visible/habitado



    http://nieveazulada.spaces.live.com/category/Mitolox%C3%ADa+Galega/feed.rss?wa=wsignin1.0


     "O Meco". Esta figura é a que se encargará de anuncia-lo fin das festas e do inverno, é un monigote con forma humana elaborado a tamaño natural. Está cheo de palla, coma se de un espantallo se tratase, e vestido con roupas vellas que colgan dun pau na praza do pobo, ou dunha encrucillada. As encrucilladas, teñen un significado especial para o home galego, nelas dise que aparecen as ánimas en pena, a Santa Compaña.


    http://www.xinzodelimia-ayto.com/web/index.htm.php?lang=ga&dir=fiestas&tpl=entroido


    Dentro do Panteón castrexo existían unha serie de divindades que permiten estabelecer un paralelo entre a relixión castrexa e o folclore galego actual: son os deuses do camiño, coñecidos co nome latino de lares viales. Son deuses de carácter funerario e están encargados de conducir as almas dos mortos ao Alén. Réndeselles culto nas encrucilladas, onde se supón que converxen as ánimas dos mortos.


    Nelas erguéronse monumentos, constituídos por unha columna rematada en dobre ou triple face, na que se realizadas libacións de aceite ou doutros produtos. Isto ponnos en relación co folclore actual da encrucillada, á que acode a Santa Compaña, agrupacións das ánimas dos defuntos que non están correctamente integradas no mundo dos mortos, xa que non están no Ceo nin no Inferno. Así mesmo, debemos ter en conta a existencia da figura do cruceiro, columnas similares ás mencionadas anteriormente, aínda que coroadas por un crucifixo. Da pervivencia dos ritos pagáns daba fe San Martiño de Dumio (tamén chamado San Martiño de Braga) no século VI despois de Cristo


    http://gl.wikipedia.org/wiki/Cultura_Castrexa


    Saúdos

  11. #11 crougintoudadigo 05 de jun. 2008

    Magnifico trabajo caro Anfus.


    Has dejado clara la relación que hay entre las encrucijadas y los ambientes psichopompos, Mercurio/Hermoes; y aún parece, como decía Estrabón, que puede haber una relación entre el camino y la curación. Otra cuestión que habría que explicar es porque los niños que mueren al nacer y no son bautizados, se entierran hasta el siglo XIX, al pie de los cruceiros,  y creo caro Anfus que puede haber una sencilla explicación. Si es forzada la cosa no funciona.


    Sabe Crougintoudadido que hay quien sostiene que Asclepios, fue arrancado del vientre de su madre muerta, la bella, joven e inocente Coronis, cuando su inerme cuerpo estaba a punto de arder en la pira funeraria, pero mi caro paredros cree que como otros dicen, fué Hermes quien extrajo a Asklepios del vientre de su madre muerta, quien le hizo la cesárea postmortem, y quien se encargó de su educación por los caminos del mundo.


    Y el caro Asclepios sacado de su madre muerta, anduvo por el mundo con su gallo, y con su caduceo (Que piensa mi paredros que no era un copión caro Anfus, pero que de tal palo tal astilla) Y Asclepios obtuvo el don de resucitar muertos y de curar a enfermos terminales por los caminos del mundo, hasta el punto de alarmar a la Parca, al Hades y a todas las potencias infernales. Tal vez por eso en Galicia, los niños nacidos muertos se enterraban al pie del cruceiro. Casi – y sin casi- hasta el siglo XIX, como lo muestro en diciembre del año pasado en Cuadernos de Estudios Mindonienses la estupenda transcripción del libro del Archivo Diocesano de Mondoñedo “Usos y costumbres de la feligresía de San Martiño de Xuvia” (Narón), del caro e ilustre celtólogo Juan Fernandez Pacios quien entre infinitas cosas recoge  “a los niños nacidos sin baptizar los entierran al pie de una cruz” p 480.


    Hasta ahora todo bien. Mercurio/Hermes con su gallo, los lares viales, la santa compaña, los hermatenas, los cuadrifaces mirando a cada lado del camino. Las almas en pena, los difuntos, los niños muertos…


    Parece el cruceiro lugar de acougo de las almas, un lugar de protección... y que esto puede ser la herencia de un sustrato anterior, y aún celta (aunque te advierto O Consello da Incultura Galega, ya determinó que de los Alpes Eccebrarii para dentro no eramos celtas. Que el celtismo gallego era cosa de Nazis, del que creó el Himno y de sus compinches. Por cierto Caro Anfus siempre que Crougintoudadigo oye hablar de nazis, me acuerdo de Holanda, de  Annelies Marie (Anne) Frank agachada coa familia e cos seus, outros xudeos, na fría mansarda duns almacens de Ansterdann, durante a ocupación nazi. Amsterdann y sus molinos de viento…


    ¿Sabes?, caro Anfus que el otro día coincidió nuestro caro paredros con el asistente jefe del arquitecto jefe de Holanda, en un congreso sobre gestión medioambiental, en Betanzos. El buen señor, creo que se llamaba Nieck, creo que se escribe algo así, o parecido, un arquitecto Holandés simpatiquísimo, estuvo con mi caro paredros toda la tarde de un lluvioso sábado, hablándole (el Nieck a mi caro paredros) en un perfecto castellano con gheada de Lugo, auténtico, meu, y en una intervención memorable, nos mostró entre infinitas cosas, te juro por la estígica de Villar, caro que se nos ponían los colores cossuecos esos del rostro, polícromos  a todos los asistentes, galaicos, y de foris, como los tulipanes de pura y sana envidria cochina… Pues, resume Crougintoudadigo, el Nieck, puesto en el impacto de la alta arquitectura en el paisaje nos mostró a nuestras paredrías el impacto puro y duro de la energía eólica en Holanda, un país tan llano como una (hoja) holandesa. Horrible nos dijo, el caro Nieck. Pero ¿Que le vamos a hacer la energía es necesaria?. Hasta aquí todo bien, pero pásmense los druidas, que el caro Nieck se nos lamentó también, de que las empresas eléctricas concesionarias de los aerogeneradores, sólo destinasen a la parroquia el 85% de sus beneficios.


    Vaites, vaites!!! Oiamos bien, ¿Dijo Nieck que las compañías eléctricas  SÓLO repartian entre los vecinos damnificados, el 85 por ciento de los beneficios netos de cada aerogenerador que instalaban na visiñansa, libres de polvo y paja!!!!


    EL 85% DE LOS BENEFICIOS. Was nun? Que lo que pasa en este país es EingrosseverrateraVersicheAtracoamanoarmaderungsschafen


    Te lo juro Anfus por mis muertos, que se lo preguntó nuestro caro paredros al Niek, un par de veces para estar seguro. Y me lo aseguró. Pozezo caro Anfus, was nun?Que esto es una mala reposición de la Invasion of the Body Snatchers la película de ciencia ficción de los años 50 del siglo pasado, was nun?que este país está lleno de replicas humanas, de zumbados zombis que reemplazaron a la población mientras dormía.  Que cree Crougintoudadigo que ya no quedan individuos caro Anfus. Que esto es un atraco en la conformidad, en el optimism metafísico y tecnológico, caro Anfus porque solo nos andan los zombis zumbados en la paranoia de cosas que meten goles o cosas que cantan gol. Que de lo demás no entienden o no saben, o no contestan. Que non reaccionan caro Anfus Galicia está morta, de morte matada, de dulce y pacífica invasión.


    Y retornando a lo cuatrero, del principio


    En todos los fustes de todos los cruceiros que se precien en el vasto (Y para bastos los de arriba, que pintan las cuarenta o los cuarenta si aplicamos el cuento del Sesamo Abrete) Reino de Galicia, o Urbe Gallaecia que también zumbada se deviene en Ciudad de la Incultura, piensa Crougintoudadigo que se representan cuatro cabecitas mirando cada una a cada uno de los puntos del camino. Todos los cruceiros que se precien de algo, las llevan, muchas veces convertidas en ángeles. Y piensa mi paredros si no podrían ser el recuerdo de algo anterior…


    Y por hoy les dejamos, caros druidas lamentando haber escrito tanto por falta de tiempo.


    Vivan Don Quijote e os seus muiños de vento por todo o basto (sic) reino de Galiza


     Feliz 10%


    Salud y Gloria


     

  12. #12 crougintoudadigo 18 de jun. 2008

    59


    O Misterio do Trisquel na Relixión celta Ancestral Monoteísmo Trinitario Antecedente do Presente Cristián


     


    ESUS


    “We know from a number of Babylonian hymns which were used at the annual


    lamentation which the people of Babylonia made when the death of Tammuz wassolemnised that Dumu-zi is the spirit of Vegetation, particularly of the corn. This corn by being planted in the womb of Mother Earth dies, but hereby a plenteous harvest is produced and throughout the sacrifice of the corn spirit mankind is saved. The children of Mother Earth thus begotten, i. e. The ears of corn, become her ‘lovers year by year and suffer the same fate by being planted in the earth again [...] the prosperity of the land was held to be dependent upon the virility of the King. When the crops failed or the flocs ceased to be productive it was believed the king’s strength was failing, and he had to die, usually a violent death, his soul being transferred to a vigorous successor before it had been seriously impaired by remaining too long in a enfeebled body. By slaying the mangod his worshippers could, in the first place, make sure of catching his soul as it escaped and transferring it to a suitable successor, and, in the second place, by putting him to death before his natural force was abated, they would secure that the world should not fall into decay with the decay of the man-god. The manner of death differed: some times he was strangled, sometimes clubbed, sometimes he was hanged on a tree”196. WILLIAMS, Mary, "The ''Dying God'' in Welsh literature". ob. cit. pp. 174-175. cf. Frazer, The Golden Bough, iv, "The Dying God”, p.17 sqq. Abridged ed., pp 264 ss


     


    Esus encarnaría entre os Galos a idea do deus que voluntariamente acepta a súa morte e véncea logo, renacendo vitorioso de entre os mortos, escena representada nun baixorrelevo de Trèves onde aparece un touro -agora xa sabemos o que iso significa- e onde sobre unha árbore tallada figuran tres ánades. O Aen-dia, o solar deus crepuscular Esus (se a idea é tolerable), aceptando intencionalmente e de bo grado a súa morte, feito de seu o suficientemente transcendente para que a plástica celta expresamente o representase coa súa propia brosa ou machada, non invitus, desgaxa voluntariamente da Árbore da Vida as madeiras nas que ía ser non pendurado senón cravado e logo alanceado no corazón, para que coa súa deliberada morte eposterior resurrección a Terra, a Treba, o Teuta, o País, renovase os seus froitos e se reconfortasen os homes coa promesa certa da inmortalidade 197.


     


    197. This grove ans sanctuary [of the priests of Nemi, the kings of the Wood) were sacred to Diana. In this sacred grove there grew a certain tree round wich at any time of the day, and probably far into the night, a grim figure mihg be seen to prowl.


    In his hand he carried a drawn sword, and he kept peering warily about him as if at every instant he expected to be set upon by an enemy. He was a priest and a murderer him and hold the priesthood in his stead. Such was the rule of the sanctuary. A candidate for the priesthood could only suceed to office by slaying the priest, and this he could not do until he had plucled the bough of a certain tree in the grove: as long as the tree was uninjured he was safe from attalck. Having slain him the murdered retainned office till he was himself slain by a stronger and a craftier. The trees of which the grove was composed were oak trees. The oaktree was the sacred tree among all Aryan peoples, dedicated to Zeus, Jupiter, Thor, etc., all gods of the sky, thunder, rain as festilizing agents. Mary Williams. ob. cit. pp. 175-176 (ex Frazer, The Golden Bough, i, "The magic art" 1 ss. Abridged ed. 1 ss.


     

  13. #13 crougintoudadigo 18 de jun. 2008

    Lo anterior, aclara Crougintoudadigo, puesto para aclarar un poco el sentido del crucificado sobre el caballo, es un pequeñísimo avance de lo que sale en Cátedra el viernes, un estudio que muestra como la religión celta, su estructura y organización son un precedente del presente cristiano. Dicho trabajo, nada herético por cierto, es de mi caro Paredros André Pena


    Esus, o brilante xoven heroe solar, comparable ao Agni 198, ao Lume 199 fillo de Deva, ao


    sumo,  “Deus”, ao puxante sol nacente que elevándose como poderosa lapa no verso védico quitaba o mal do mundo, forxou iluminando a exemplar vida do galileo a simboloxía que o cristianismo atribúe ao año destinado ao sacrificio200 cando, tras un posible longo viaxe desde a India ata Europa -ou seica desde Europa ata a India?- o brillante Agni, fillo de Deva, inocente vítima do seu anual sacrificio, legou no século IV os seus flamíxeros atributos do ano solar tanto a San Xoán como ao seu dobrete solsticial, ao propio Xesucristo, compartindo am-bos entón baixo a simboloxía dun ardente año, dun agnus, os incandescentes atributos do agnis sánscrito e do ignis latino. Entre os xermanos Odín, solsticial deus solar, crepuscular condutor de mortos, señor do fantasmal exército rumo cara ao Outro Mundo, sucesor de Tyr, representando ao ceo coa sua azulosa capa e co seu só ollo, co seu solar omnividente ollo, tras dar na súa mocidade a Mimir como prenda o outro ollo a cambio do dereito a beber no delicioso manancial da sabedoría -pois ao sempre politécnico deus solar agrádalle sabelo todo aínda custándolle un ollo da cara-, foi de xeito similar, segundo o poema Hávamál, aforcado na Árbore do Mundo201. Odín pendurouse directa e voluntariamente da árbore sacra de Yggdrasill: Sei que pendurei nove noites enteiras / da árbore que abala o vento [Yggdrásill]ferido de lanza e a Odín ofrecido / - eu mesmo ofrecido a min mesmo - / da árbore pendurei do que ninguén sabe de cales raíces arrinca 202


    E tomando Odín unha rama de Yggdrasill, partiuna e fabricando coa sacra madeira a hasta perfeita inflixiuse con ela un mortal lanzazo no costado203. Non en balde chámaselle a Odín o ‘Señor da Forca’ e a ‘Carga da Forca’, adicándoselle, lembrando o seu tormento, o que se coñecía como gawargjand ina dauÞau e podería traducirse como “o tormento do lobo” 204 nas execucións en Upsala, pendurando aos que ían ser executados dunha árbore e alanceándolos.


     


     


    198. O sánscrito Agni, o lume "A Él, ao bo Agni, adórnaselle e se lle purifica todos os días como un cabalo vigoroso. Como


    Arushá (o Sol brilante), e fillo de Dyaus (o Ceo)" Rig-Veda IV, XV, 6; o brilante heroe solar, o sol novo, é o lume. Lat. ignus,


    -i "lume" por corrupción da linguaxe pasou a ser un agnus, un cordeiro añal. "Agnus Dei qui tollis pecata mundi" "Adoremos


    a Agni (o lume) o fillo de Deus, de Dyaus (Diváh sisus), o fillo da forza, Arushá, a brilante luz do sacrificio" (Rig-Veda V,


    XLIX, 2). a confusión Agni / Agnus / Agnus


    199. O Leño de Nadal responde a un costume estendido por toda Europa. Acéndese na noite solsticial o día 24 de Nadal ardendo


    ata reis. As súas cinzas teñen grandes virtudes.


    200. Sen dúbida, como vimos reiterándoo, por corrupción da linguaxe. Fenómenos deste tipo constitúen a orixe do mito para F. Max Müller, aínda que habitualmente son malentendidos.


    201. “Si nos remitimos a la mitología de los antiguos escandinavos, y más precisamente a su cosmología, vemos que la tierra está compuesta por tres recintos: Asgard, la morada de los dioses; Midgard, el mundo de los hombres, y Utgard, lugar de residencia de los gigantes, es decir, de las fuerzas hostiles, del caos. Todo alrededor de la Tierra se extiende el Océano en el que vive la serpiente de Midgard (Miðgaðsormr). La coherencia del conjunto está asegurada verticalmente por Yggdrasill, el árbol cósmico, y horizontalmente por Midgardsorm, llamada a veces “Lazo de la tierra”. El apocalipsis (Ragnarök) sobreviene cuando desaparecen todos estos lazos y las fuerzas del caos, al no verse ya detenidas por ninguna barrera, parten al asalto del mundo de los dioses. Claude LECOUTEUX. “El recinto sagrado” in Demonios y genios comarcales en la Edad Media. Título orixinal, Demons et Génies du terroir au Moyen Age (1995). Tradución de Plácido de Prada. Barcelona ed. 1999. p.116.


    202. Edda 138 in Edda Maior Hávamál "Os devanditos de Har". Tradución e Edición de Luís Lerate. Alianza Editorial, 1986 , p. 43.


    203. Sinala Mary Williams a este respecto como "Attis who was the son and also the lover of Cibele was, according to one legend, killed by a board, but another declared he unmanned himself under a tree and bled to death (Servius [in Virgilio Aeneida, ix, 115] however, significantly says that the wound was not self-inflicted). obr. cit., p. 181.


    204. Mary R. GERSTEIN "Warg in literary texts: Germanic Warg: The Outlaw as Werwolf". 1. Christ and Odin. "I have stressed that Wulfila rendered the condemnation of Christ as gawargjand ina dauÞau Christ was be-warged to death, hanged on the cros. The analogy between the crucified Christ and the hanged criminal neither begins nor ends with Wulfila, of course. Earlier Christian writers saw the death of Christ as an antitype to that of Absalom (2 Samuel 18: 19-17): both are hanged and stabbed with spears. This mode of death is identical in form with the symbolic death of the Gmc. Gof Wodam Odin, who hangs in the world tree, pierced by a spear. There can be non doubt that the iconographical identity of Christ and Odin, the fact that both oundergo symbolic death as accursed outlaw, as warg, paved the way for the conversion of the Gmc. Peoples to Christianity. In Myth in Indo-European Antiquity. Edit. Gerald James Larson. University of California Press. Berkeley, Los Angeles, London 1974 p 140


    205. Segundo Mary R. GERSTEIN "The series 5334 ff. Is representative: 5334: galgon rihtum ''erect a gallows''; 5336: bôm an berge ''tree in the mountain''; 5337: quelidun an krûcie ''tortured on the cros''; 5340: bittra bendi ''bitter bonds'' (referring to the nails that pierce Crist). Despite references to crucifixion and nailing, it is the binding of Christ wich is stressed almost incessantly in the Hêliand; for example, 4929: ligo-bedium ''limb bonds''; 4930: fitereun ''fetters''; 5356: an simon haftan ''held by the rope'' ". Warg in literary texts: Germanic Warg: The Outlaw as Werwolf. 1. Christ and Odin. In Myth in Indo-European Antiquity. Edit. Gerald James Larson. University of California Press. Berkeley, Los Angeles, London 1974 p. 14


     

  14. #14 crougintoudadigo 18 de jun. 2008

    Por último falta este fleco.


    Sen ningunha dúbida Ulfilas, o tradutor da Biblia ao gótico, quixo intencionadamente asociar e asociou a Iesu Christo cravado na cruz con Odín, traducindo en efecto que “Cristo sufriu o tormento do lobo ata morrer pendurado na cruz”,  para que o pobo captase o significado teolóxico da crucifixión, Ulfilas presenta con fins didácticos o sacrificio de Cristo como gawargjand ina dauÞau, dicindo pois que Cristo ‘sufriu o tormento de lobo’ colgado da cruz ata a morte, sinalando Mary R. Gerstein como aínda no poema Hêliand (“O Salvador”) de principios do século IX empréganse, referíndose á crucifixión, fórmulas pagás de castigo 205. trisquel.qxp 16/05/2008 7:47 Página 60


    Segundo coleximos nós, estando xa esta idea maxistralmente desenvolvida na Mitoloxía Comparada de Max Müller, coligieron así m esmo outros autores do século XIX: co testemuño da súa vida e do seu exemplar sacrificio, pois nada máis grande e xeneroso hai que dar desinteresadamente a vida polos amigos, o solar deus celta Esus ofreceunos coa súa resurrección a promesa de vitoria sobre a morte, facilitando a interpretatio realizada polos pagáns e o ennobrecemiento da nova relixión imposta no século IV pola Roma decadente á Antiga Gallaecia e ao Atlántico: O Cristianismo.


     


    Espera nuestro caro paredros no haber ofendido a nadie, faltan  imágenes, por otra parte ya conocidas en Celtiberia.


     


    Salud y Gloria cara Onnega y circunstantes.


     


     

  15. #15 Anfus 18 de jun. 2008

    "En una adivinanza germánica medieval se habla de un árbol cuyas raíces están en el infierno y la copa en el trono de Dios, y que engloba al mundo entre su ramaje; y esté "árbol" es precisamente la cruz. " (Mircea Eliade, según "El árbol" de Charles Hirsch.)


    Existe relación entre Hermes, las Hermas y los KOUROS cuadrados de las encrucijadas helenas.


    Respecto a CADROIOLONIS me cuestiono la relación entre el mismo antropónimo asociado a la batalla o lucha y conceptos de crecimiento, juventud, renovación o regeneración vital que describe a su vez la que pareciera ser entonces variante de la misma raiz indoeuropea: la voz helena KOUROS. ¿Podría hacer referencia la misma raiz a conceptos de lucha o batalla entre los celtas, mientras lo hace entre los helenos a la herma que simboliza la fuerza regeneradora de la naturaleza o la tierra?. Homero utilizó esta voz a su vez para designar a los soldados jóvenes.


    Retomando o tema dos meniños soterrados na encrucelada, que mentaba Crougintoudadigo:
     
    Al enterrar al niño en la encrucijada, vista ésta como centro , su cuerpo queda repartido entre las distintas direcciones y coordenadas que en tal centro confluyen. ¿Podría entonces conjeturarse alguna relación entre este hecho y el del descuartizamiento que pretende la resurrección de Dionisos, Zagreus, Zeus Kouros... en mitología helena?


    También Seth descuartizó a Osiris (resucitado como Horus con ayuda de Isis)y esparció sus pedazos por el Nilo cuando no determinados puntos de Egipto. Tenemos a Nimrod igualmente asesinado donde brotará el Árbol, a Esus ahorcado o clavado en el suyo, o mesmo que Odín pendurado directa e voluntariamente da árbore sacra de Yggdrasill, como indican sus paredrías, caro Crou.


    Zagreus es considerado un "primer Dionysos", Zeus lo generó en Persephone, Iba a ser el sucesor de Zeus, pero los Titanes, criaturas nacidas de la Tierra, tratan de impedirlo: lo descusrtizan e hierven en un caldero. Zeus, furioso fulmina los Titanes. Según distintas versiones para el final, de las cenizas de los Titanes nacen los humanos; Zeus recostituye el cuerpo de su hijo; cuando no da el dios a comer el corazón de su vástago a Semele para que genere el "segundo Dionysos"


    En otras versiones de la sangre de Dionisos, lo mismo que de las cenizas de Zaegros, nace un granado. Como axis en el centro del mundo se yergue el árbol, el kouros, la torre, el cruceiro, etc., y aparece un Caldero, aquí utilizado por los Titanes que, asociado a la resurrección, recuerda de alguna manera al céltico de la Abundancia del Daghda.

  16. #16 Anfus 18 de jun. 2008

    Zeus Kouros; es también un dios que muere y resucita; en Creta se enseñaba su tumba. (3)


     Kora, "niña", feminino de Kouros "niño", deriva de *K orwa, da raiz indo-européia *k erH- "crecer". (4)


     Según Heródoto los primeros en erigir HERMAS fueron los pelasgos, un pueblo legendario originario de la península Itálica, donde dejarían rastros de construcciones ciclópeas. Los pelasgos se habrían asentado en Grecia, fundando Atenas. (5)


    (La procedencia de estas hermas que, según la "Wikipedia" pasaron de la península itálica a Grecia, y ponen en contacto un axis cuadrado con una cabeza resulta tan confusa casi como la de los pelasgos.)
    La cabeza ocupa un lugar muy importante también en el arte y la religión celta.
     
    (Estos axis cuadrados relacionados a una cabeza recuerdan mitos como los del Faro de Brigantia o la Torre de Londres, donde las cabezas de Geríon y Brath cimientan tales estructuras; aquí las cabezas están enterradas, pero también existen cabezas en el otro polo de los cuadrados axis en ámbito céltico.)
     
    Entremont, Roquepertuse y Glanum son algunos santuarios celtoligures, relacionados con los oppida, de los confines del mundo celta. Los pilares de piedra con huecos que alojan calaveras, los dinteles decorados, las esculturas pintadas de dioses, los guerreros con coraza o sentados con las piernas cruzadas, y los animales como aves, además de monstruos, formaban parte de su complejo arquitectónico.
     
    La presencia de calaveras expuesta podría relacionarse con los santuarios de tipo belga, pero la estatuaria sugiere aquí más bien una dedicación a la gloria de héroes o antepasados, aunque no se ha dado una explicación definitivamente convincente a la presencia de calaveras en los santuarios, tampoco a las cabezas esculpidas con los ojos semicerrados en piedra, tema igualmente frecuente en el sur de Francia. Las estatuas de guerreros heroizados y las cabezas cortadas encajadas en los pilares evocan ritos propiamente célticos, aunque el ambiente cultural es mediterráneo. (Christiane Eluére - la Europa de los celtas)



    En la mitología griega, Perséfone (en griego antiguo Persephóne, "la que lleva la muerte" era la reina del Inframundo, la Core "hija" o joven doncella, hija de Deméter "la madre" y Zeus.
     
    En griego antiguo la palabra kouros significaba ‘hombre joven’, y fue usada por Homero para referirse a los soldados jóvenes. (1)
     
    Kouretes de KRETA, o Kouros (imberbes Apolíneos) . Los “kouros” son los de Kereta, y Kereta se refiere a Keratinoi o Keratina o Queratina de los keres-cuernos del Toro y del Buey cornudo. Por tanto, los “kouretes” son los “apolos delphicos” o “jóvenes cervatos” cuya queratina-keratina-kretina aún no se hace manifiesta. Es el ciervo con pequeños cuernos que solo insinúan una “gran cornamenta” como la del Rey-Padre-Ciervo. Por eso, los “kouros” son los jóvenes imberbes adolescentes. Son apholos délphicos en tanto “hijos edípicos”. (2)


    ¿Pudiera existir entonces algún tipo de relación etimológica entre el antropónimo galaico CADROIOLONIS y la voz que designa las hermas helenas como "kouros", en la medida que fuesen relacionables por tanto acepciónes o conceptos de fuerza, crecimiento y renovación, entendidos como una lucha (vital) y puesto que Homero designa a los soldados jóvenes mediante esta voz?. Saúdos

  17. #17 crougintoudadigo 18 de jun. 2008

    No te se Anfus. Creo que ponen a los niños en el cruce para que el psychopompos "leve a súa ánima a bón porto"


    Cando en Galiza atopamos unha ánima en pena nunha encrucelada, se leva hábito, entón rachámosllo cunha navalla. Senón dicímoslle "Deus che leve a bó porto"


    En todo el mundo indoeuropeo desde el Neolítico las tumbas se colocaban en los caminos. celtas, germanos, latinos, etc., y así hasta bien entrada la Edad Moderna (existiendo numerosas censuras eclesiásticas contra esta costumbre) se enterraban con lazos y cuerdas, muchas veces guardadas, como haciendo un ovillo en un estuche.


    Esto lo hacían para que el dios conductor de muertos, de aleves almas, las atáse y las llevase bien atadas.


    La célebre descripción del fresco de un palacio de un príncipe celta, donde se figuraba a Hercules Ogmios con cadenas saliendo de la lengua, largas cadenas de oro que enganchaban por las orejas a una tropa de almas, fueron interpretadas como que la elocuencia, las palabras que salen por la boca, seduce (del latín se ducere, llevar hacia uno), como yo os seduzco - "vaites, vaites"- me dice mi caro paredros, "Modesto, a outra parte cos piercings teus ises- a vosotros. Pero lo que hay detrás de la dilectante y culta interpretatio es otra cosa, hay un mercurio/hermes/Oghmios (voz que significa "El Camino" que conduce a buen puerto ataditas a las almas benditas de nuestros antepasados.


    Y aunque hoy la minigentuza y la minimorralla sóla vive el presente, miniadorando al becerrillo de oro o de oropel, algunos, y los celtogalaicos entre los primeros, céltas y celtíberos,  conservamos y transmitimos la memoria del pasado, e axudamos de chegar o Ocaso ás animas a chegar a bón porto, ás Areas do Paradiso, as Areas e Augas Santas, aos seguros portos de embarque cara Ávalon, coma recolle o sublime spot televisivo .


    E dito isto, e por outras cousas que non di o meu paredros ainda, pero que dirá no seu momento, non pensa caro Anfus, que as encruciladas galegas sexan descortizantes. Que non pensa o Crou, caro Anfus, que as encruciladas descorticen. Maís ben todo o contrarioPero si, caro Anfus que pensa Crougintoudadigo, que as encruceladas coma o resto das segredas maravillas que ten este pais, que é coma Irlanda, so queelevado a centésima potencia, que o orixinal supera a copia, son lugares malia destrucción perpetrada pola parcelaria, e polo que está por vir, cheos de poderes, lugares máxicos, que acougan aos homes e mulleres esforzados ou desacougan aos pusilánimes.


    Salud y Gloria caros druidas y circunstantes


     

  18. Hay 17 comentarios.
    1

Si te registras como usuario, podrás añadir comentarios a este artículo.

Volver arriba